"Een dialoog is meer dan alleen woorden uitwisselen"

Anja Goedkoop over de kracht van een goed gesprek

De Griekse wijsgeer Aristoteles zei het al: mensen onderscheiden zich van andere levende wezens door hun enorme communicatiemogelijkheden. Wat ons zo uniek maakt en ons zou moeten verbinden, zorgt echter maar al te vaak voor afstand en problemen. Anja Goedkoop pleit in dat verband voor de verbindende kracht van de dialoog. 

In de gesprekken die we voeren, op ons werk of privé, praten we vaak veel, maar luisteren we te weinig. We bijten ons vast in het overtuigen van de ander, terwijl we eigenlijk zouden moeten onderzoeken wat die ander nu precies wil, voelt, denkt. Zo is communicatie niet verbindend, maar drijft zij ons juist uit elkaar. Wij geloven dat het voeren van een dialoog een manier kan zijn om de verbindende kracht van communicatie weer met elkaar te ervaren.

Discussie, debat en dialoog

Eerst maar even een termenmonster temmen. Voor een goed begrip van de dialoog, is het nodig deze term te onderscheiden van de termen discussie en debat.
Een discussie is een krachtige manier om visies en meningen met elkaar uit te wisselen. Zij is er met name op gericht om een beslissing te nemen, iets af te ronden. Maar al te vaak verwordt een discussie tot een debat, een woordenstrijd gericht op winnen of verliezen. Daarbij zijn we vooral bezig met het moment af te wachten waarop we onze eigen ideeën, commentaren en meningen kunnen poneren, zodat we de ander kunnen verslaan. Luisteren komt dan eigenlijk neer op ‘even niet praten’ om op te laden voor de volgende aanval.

De kunst van het gezamenlijk denken

Bij een dialoog gaat het niet om winnen of verliezen, maar om de menselijke behoefte echt gehoord te worden. Als je een dialoog aangaat, luister je vooral. Je onderzoekt de verschillende meningen en visies, en neemt die zonder meteen te oordelen in beraad. Dat vraagt om een hoger bewustzijn van onszelf en onze houding ten aanzien van de ander en diens visie.
 
Een dialoog is lastig te omschrijven, maar makkelijk te herkennen. Wanneer we in een gesprek ervaren dat mensen uit zichzelf spreken, trouw zijn aan zichzelf, en daadwerkelijk luisteren naar de ander, herkennen we dit als een belangrijk gesprek. Je voelt je gehoord, gezien.
 
Het voeren van een dialoog is dus meer dan alleen het uitwisselen van woorden. Je omarmt verschillende perspectieven. De kunst van het gezamenlijk denken, noemen wij dat. Daarbij gaat het niet om denken als een rationeel proces, maar om een denken dat ons als geheel betrekt: onze emoties, onze lichamelijke sensaties, onze ideeën, onze normen en waarden. Zo komen we tot oplossingen die meer complexiteit aankunnen, en dus van een hogere waarde zijn.

De dialoog: over moed en maat

Volgens het Dialoogmodel van William Isaacs (1999) begint elk gesprek met een Conversatie, met praten over koetjes en kalfjes. Daarna maakt een van de gesprekspartners zich los van het geheel door, hoe klein of groot ook, een mening of stelling te poneren. In de reactie hierop ontstaat Discussie of Debat. Om vervolgens de stap naar Dialoog te maken, is het nodig dat de ander niet reageert maar reflecteert op wat er gezegd (of juist niet gezegd) is. Tot slot is het mogelijk om tot een Flow te komen: wanneer de gesprekspartners ontdekken dat ze in hun reflectie tot oplossingen komen die geen van beiden eerder voor mogelijkheid had gehouden, wordt het 1 + 1 = 3!
 
De meest cruciale overgang is de stap van discussie of debat naar dialoog. Om een discussie te starten is moed nodig: je losmaken van het gemoedelijk samenzijn en je uitspreken, vanuit jezelf. Maar om te komen tot dialoog is maat nodig: maat houden voor wat betreft je eigen mening, je oordeel of conclusies. Het opschorten of uitstellen van je eigen mening of conclusie is essentieel voor het voeren van een dialoog.

Versterk je dialoogvaardigheden

Hoewel er geen kant-en-klaar recept bestaat voor het voeren van een succesvolle dialoog, kun je wel werken aan het versterken van de meest noodzakelijke vaardigheden:

• Listening: luisteren naar de ander en jezelf, observeren in plaats van interpreteren, volgen wat verwart en vragen oproept, de tijd en rust nemen
• Respecting: de ander daadwerkelijk zien, met respect voor diens grenzen, alsook jezelf en je eigen emoties en ideeën respecteren
• Suspending: het opschorten en uitstellen van een eigen mening of conclusie, de vraag achter de vraag zoeken, zoeken naar relevante thema’s en verbanden, vragen stellen;
• Voicing: jezelf uitspreken, helemaal aanwezig zijn

Nieuwsgierig naar meer?

Wil je na het lezen van dit artikel meer weten over de verbindende kracht van communicatie, bekijk dan onze training Het Moedige Gesprek. Heb je vragen over deze of andere trainingen, neem dan contact op met onze opleidingsadviseurs via 035 2005199 of info@bvo.nl.
 
Anja Goedkoop is programmamanager bij Boertien Vergouwen Overduin