De Transitiecirkel, een zesluik. Deel 1 Introductie

Ons leven is een aaneenschakeling van patronen ..

Deel 1 van de transitiecirkel, door Jakob van Wielink

Introductie

Hoewel we gewend zijn om ons leven lineair in de tijd te plaatsen, op een doorgaande lijn van wieg naar graf, laat de werkelijkheid om ons heen zien dat gebeurtenissen veel meer een cyclisch karakter hebben. Seizoenen wisselen elkaar af, de dagen in de week en de maanden in het jaar komen steeds weer terug. Doordat we niet over de grenzen van geboorte en dood heen kunnen kijken, nemen we ons leven waar als een doorgaande en eenmalige gebeurtenis. Binnen ons leven blijken we echter veel patronen ook cyclisch te doorlopen.

De transitiecirkel

De geschiedenis staat er om bekend zich te herhalen, zeker voor diegenen die haar niet kennen. Door ons bewust te worden van het herhalende karakter van gebeurtenissen, kunnen we meer grip op ons leven krijgen. De manier waarop we ons verhouden tot andere mensen en zaken en de wijze waarop we met hen in contact zijn, is zo’n cyclisch patroon. Dit cyclische proces wordt mooi verbeeld in de transitiecirkel (Kohlrieser, 2006; Veenbaas, 2007).

De transitiecirkel op het werk

De stappen op de cirkel komen we ook tegen in de relatie(s) die we onderhouden met en op ons werk. Hoewel we misschien niet zo gewend zijn om dezelfde termen uit de transitiecirkel te hanteren op ons werk, werken daar dezelfde psychologische aspecten in door. In een serie artikelen zullen we de stappen op de transitiecirkel toelichten vanuit de invalshoek van verlies op het werk. Bij elke stap reiken we suggesties aan voor de p&o-er, de leidinggevende, coach en trainer, om met die stap te kunnen werken.

Contact maken en het psychologisch contract

De eerste stap is het moment van “contact maken”. Waar we contact schrijven, mag je ook contract lezen. Meestal onuitgesproken en niet op papier vastgelegd, bevat het psychologisch contract de verwachtingen en aannames over hoe we met elkaar zullen omgaan. In de werkcontext is het psychologisch contract nog belangrijker dan het arbeidscontract voor de mate waarin een medewerker zich aan een organisatie bindt. Het kenmerk van een psychologisch contract is dat het doorlopend geschonden wordt. Omdat het psychologisch contract niet vastgelegd is of uitgesproken wordt, lijken de schendingen onopgemerkt te blijven. Dat geldt echter alleen voor de zichtbare buitenkant. Aan de binnenkant is het wel degelijk merkbaar en voelbaar.

Verschuivingen in het psychologisch contract

Een hele loopbaan bij een enkele werkgever begint steeds meer tot het verleden te behoren. De “zorgtaak” van een werkgever is verschoven naar “zelfzorg” voor de medewerker. Daarbij horen dan ook meerdere momenten van contact maken: solliciteren. Ook bij een loopbaan binnen dezelfde werkgever zijn er echter meerdere momenten van (nieuw) contact maken. Variërend van nieuwe collega’s of leidinggevenden tot een nieuwe afdeling als gevolg van een reorganisatie. Misschien moet er wel intern gesolliciteerd worden of ontstaat er een nieuwe organisatienaam met logo, al dan niet vanwege een fusie.

Het gaat dan steeds om de vraag of medewerker en organisatie (nog) wel bij elkaar passen, om de “fit”. Met de opkomst van generatie Y speelt dit alleen nog maar een grotere rol omdat het raakt aan het vermogen van een organisatie om nieuwe medewerkers aan te trekken, te boeien en te binden. We komen dan bij stap 2: de hechting. Daarover een volgende keer meer.

Een vraag en een filmfragment: “Cross your heart”

Bij deze serie over de transitiecirkel presenteren we ook filmfragmenten waarin naar ons idee de betreffende stap mooi gevisualiseerd wordt. Een aantal fragmenten zullen we ontlenen aan de film Up! van Disney Pixar.

We willen je uitnodigen om voor jezelf na te gaan op welke manier jij je verbonden hebt aan je werk(gever), welke (on)uitgesproken normen en waarden daarin meespelen en hoe de wederzijdse balans van geven en nemen daarin speelt. We wensen je veel kijkplezier bij dit fragment over contact maken: “Cross your heart”.

 

Dit artikel werd geschreven door Leo Wilhelm en Jakob van Wielink.

Lees ook deel 2: Hechten

Bekijk hieronder het filmpje over de transitiecirkel:

Auteur: Jakob van Wielink